کلیشه سازی در گذار از صفحه آرایی سنتی به چاپ سنگی دوره قاجار

دوران  قاجار، مصادف با نفوذ  فرهنگ وهنر و ساخته­های صنعت غرب در ایران است . برخی از این اتفاقات، به دنبال تبادلات سیاسی و ورود اختراعات و صنایع جدید نظیر دستگاه­های چاپ، دوربین عکاسی و... تاثیر به سزایی بر هنر سنتی ایران گذاشت. کلیشه­سازی، از شیوه­های رایج حاکمان در جهت یکدست سازی فرهنگی و حفظ همبستگی است. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی و با مقایسه دو سند دوره قاجار -یکی دستنویس و دیگری چاپ سنگی- که هر دو مربوط به دهه­ی اول قرن چهاردهم هجری است، دستاوردهای جدید صفحه­آرایی با توجه به کتاب­آرایی سنتی را مورد سوال و تحلیل قرار داده و کلیشه­سازی دوره قاجار را که برگرفته از فرهنگ ملی و سیاست­گذاری­های حکومتی بود، به­ویژه درکلیشه­های تصویری بررسی می­کند. از نتایج این تحقیق آنست که؛  با توجه به تاثیرات چاپ سنگی، یکی از دستاوردهای صفحه­آرایی این دوران،  کلیشه­سازی و ارائه­ی الگوهای تصویری مبتنی بر حافظه فرهنگی و علایق مردم و سلیقه­های سیاسی و حکومتی است. این کلیشه­ها، برداشتی از سمبل­های ملی و باستانی و نُسَخ دستنویس هستند که با شکل کارکردی جدید، توسط هنرمندان و دست اندرکاران چاپ سنگی، به دوران معاصر انتقال یافت.